Energia wodna jest czystym źródłem energii o długiej tradycji. Spadająca woda, lub płynąca i przepływająca woda, jest rodzajem energii, którą ludzkość zawsze wykorzystywała i wykorzystuje. Źródła historyczne mówią nam, że już co najmniej 4 000 lat temu różne ludy, od Sumerów po Egipcjan, budowały młyny wodne do mielenia zboża. Przed rokiem zerowym, w Indiach, Chinach, Grecji i Imperium Rzymskim, energia wodna była w powszechnym użyciu, w tym do wykuwania żelaznych narzędzi. Jednak dopiero w XIX wieku, wraz z możliwością przekształcenia energii wodnej w elektryczną, ujawniły się i zostały natychmiast wykorzystane liczne zalety tej formy zielonej energii. Do tego stopnia, że od początku ubiegłego wieku energetyka wodna jest jednym z kluczowych źródeł energii w transformacji energetycznej w kierunku wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W Polsce największą elektrownią wodną jest Elektrownia Żarnowiec, następnie Porąbka Żar i elektrownia w Solinie, ale istnieją też mniejsze obiekty, takie jak Elektrownia Wodna Straszyn.
Energia wodna jest odnawialna, tzn. niewyczerpywalna tak długo, jak długo funkcjonuje obieg wody. Wnosi ona znaczący wkład w walkę ze zmianami klimatycznymi poprzez unikanie stosowania paliw kopalnych i redukcję emisji dwutlenku węgla, gazów zmieniających klimat i drobnych cząstek stałych, ograniczając zanieczyszczenie i efekt cieplarniany.
Ponadto elektrownie wodne mają bardzo mały wpływ na środowisko, prawie nieistotny w porównaniu z węglem czy ropą naftową. A ponieważ jest ona dostępna wszędzie na świecie z rzadkimi wyjątkami, energia wodna jest jedną z możliwości, z których możemy skorzystać, aby stać się samowystarczalni energetycznie, pomagając zaoszczędzić na imporcie zasobów dzięki darmowemu, nieograniczonemu w czasie i obfitemu źródłu energii.
Podobnie jak w przypadku innych źródeł ekologicznych, ich zalety zwiększają się wraz z upływem czasu, ponieważ poprawia się wydajność i sprawność, a jednocześnie materiały są w coraz większym stopniu poddawane recyklingowi, koszty są optymalizowane, a wpływ na środowisko jest ograniczany. Istnieją jednak pewne cechy, które odróżniają energię wodną od innych odnawialnych źródeł energii, na przykład:
Najtańsze źródło energii
Chociaż początkowe inwestycje w budowę elektrowni są kosztowne, energia wodna jest generalnie najmniej kosztowna w średnim i długim okresie. Po wybudowaniu zapór, zbudowaniu urządzeń i zainstalowaniu turbin, wymagane utrzymanie jest minimalne w porównaniu do początkowej inwestycji. I choć cyfryzacja pociąga za sobą dodatkowe koszty, to cena innowacji jest rekompensowana przez wzrost wydajności i nowe korzyści wynikające z ograniczenia marnotrawstwa energii.
Urządzenia elektrowni wodnej są sprawne i elastyczne
Biorąc pod uwagę, że dostępność wody może zmieniać się w czasie, zakłady wodne są w rzeczywistości bardzo elastyczne. Systemy produkcyjne potrzebują tylko niewielkiej ilości energii do uruchomienia, do tego stopnia, że nawet duża elektrownia może przejść od stanu spoczynku do pełnej mocy w ciągu kilku minut i odwrotnie. Reaktywność ta zależy od rodzaju zastosowanej turbiny i sposobu zarządzania przepływem wody.
Woda niesie ze sobą ogromną ilość energii
Potencjał energetyczny systemów hydroenergetycznych jest ogromny. W rzeczywistości, gigantyczne zbiorniki wodne na dużych wysokościach posiadają znaczną ilość grawitacyjnej energii potencjalnej, a wykorzystanie choćby jej części oznacza generowanie dużej ilości energii. Wystarczy pomyśleć, że wszystkie największe elektrownie na świecie to elektrownie wodne, a jedna elektrownia może wystarczyć do zaspokojenia potrzeb energetycznych milionów ludzi.